me4health

Liderzy na froncie czyli kluczowe cechy skutecznego dowódcy w służbach mundurowych.

Bycie dowódcą w takich formacjach jak straż pożarna, wojsko czy policja to nie lada wyzwanie. To nie tylko odpowiedzialność za efektywność operacyjną, ale także troska o dobrostan psychiczny podwładnych. Jakie więc cechy, z punktu widzenia psychologii, powinien mieć idealny dowódca? Spójrzmy na to w oparciu m.in. o badania naukowe – z dystansem, choć temat poważny!

1. Empatia – ale w kontrolowanych dawkach.

To może zabrzmieć dziwnie, ale dobry dowódca nie musi być przytulanką drużyny, ale zdecydowanie musi rozumieć potrzeby swojego zespołu. Empatia pozwala dowódcy wczuć się w sytuacje innych, co jest kluczowe w sytuacjach stresowych, jednak zbyt duże „zmiękczanie” decyzji może prowadzić do braku dyscypliny. Badania pokazują, że dowódcy z wysokim poziomem empatii i umiejętnością aktywnego słuchania lepiej radzą sobie z motywowaniem zespołów, zwłaszcza w krytycznych momentach (Goleman i inni).

2. Regulacja emocji – jak weteran medytacji. 

Dowódca, który nie potrafi opanować swoich emocji, staje się dla swojego zespołu źródłem dodatkowego stresu. Neuropsychologiczne badania nad stresem wskazują, że liderzy z umiejętnością regulacji emocji – na przykład poprzez techniki oddechowe czy mindfulness – są bardziej odporni na nakładaną na nich presję. Potrafią zachować zimną krew w sytuacjach ekstremalnych, co z kolei pomaga zespołowi utrzymać spokój .

3. Decyzyjność – i to szybka- jak strzał z karabinu!

W służbach mundurowych dowódca musi podejmować decyzje szybko, bez wahania, nawet w sytuacjach niepełnej informacji. Badania z zakresu neurobiologii decyzji sugerują, że dowódcy, którzy są w stanie działać w sytuacjach niepewności, a jednocześnie unikać pochopnych decyzji, mają lepiej rozwinięte połączenia między korą przedczołową (decyzyjność) a ciałem migdałowatym (emocje). Bardziej aktywna kora przedczołowa i lepsza integracja z ciałem migdałowatym pomaga w skuteczniejszej reakcji na zagrożenia.

4. Inteligencja emocjonalna – bez tego ani rusz!

Dowódcy z wysoką inteligencją emocjonalną (EI) potrafią zarządzać emocjami – zarówno swoimi, jak i swojego zespołu. Badania pokazują, że osoby z wysokim EI radzą sobie lepiej z konfliktami, zarówno interpersonalnymi, jak i wewnętrznymi, co zmniejsza ryzyko eskalacji napięć w jednostkach.

5. Wizja i motywacja – inaczej po co to wszystko..? 

Dobry dowódca nie tylko zarządza bieżącymi zadaniami, ale też potrafi inspirować i wyznaczać długoterminowe cele. Wizja i klarowne cele potrafią dodać mocy i skrzydeł w najbardziej trudnych momentach. Jeśli zespół rozumie, że zmierza ku wartościowej i korzystnej misji, jego poziom motywacji automatycznie wzrasta.

Badania nad motywacją wewnętrzną sugerują, że przywódcy, którzy potrafią inspirować swoich ludzi jasnymi celami i wizją, nie tylko utrzymują wysokie zaangażowanie, ale również minimalizują ryzyko wypalenia zawodowego (Deci & Ryan, 2000)

6. Humor – bo stres rozładować trzeba! 

Zaskakujące? Absolutnie nie! Badania nad wpływem humoru na stres pokazują, że dowódcy, którzy potrafią wprowadzać odrobinę humoru do trudnych sytuacji, obniżają poziom kortyzolu u członków swoich zespołów, a to poprawia ich zdolność radzenia sobie z presją. Ale uwaga – humor musi być adekwatny, bo to, co działa na strażaka, może kompletnie nie trafić do żołnierza.

Na koniec jako wstęp do podsumowania, przywołany w tekście powyżej dr Daniel Goleman zidentyfikował dwanaście kluczowych kompetencji, którymi wyróżniają się wybitni przywódcy:

  1. Emocjonalna samoświadomość
  2. Emocjonalna samokontrola
  3. Ukierunkowanie na osiąganie celów
  4. Pozytywny światopogląd
  5. Zdolność do dostosowania się
  6. Empatia
  7. Świadomość organizacyjna
  8. Umiejętność oddziaływania
  9. Rola nauczyciela i mentora
  10. Zarządzanie konfliktami
  11. Inspirujące przywództwo
  12. Praca zespołowa

„Dziś szef musi być liderem, nie dyktatorem” – D.Goleman

Podsumowanie

Dobry dowódca to miks umiejętności miękkich i twardych – to lider, który potrafi regulować emocje, podejmować szybkie decyzje, a jednocześnie budować zaangażowanie zespołu. To ktoś, kto nie tylko przetrwa w stresie, ale także sprawi, że jego podwładni będą gotowi na każde wyzwanie, nawet z uśmiechem na ustach. Bo w końcu – w kryzysie, dobry dowódca to ten, kto potrafi przetrwać nie tylko fizycznie, ale i mentalnie!

Więcej do odkrycia