Węch – dziś z przyjemnością zapoznamy Was z tym niedocenianym, a jakże istotnym zmysłem. Dowiecie się o jego magicznych właściwościach oraz jak z nich czerpać, aby wzrastać.
Miło nam powitać Was w nowym zmysłowym tygodniu. Dotychczas omówiliśmy sobie dotyk (link), wzrok (link1) i (link2) oraz słuch (link1) i (link2) w kontekście funkcjonowania psychofizycznego.
Węch – dlaczego jest ważny?
Węch, razem ze smakiem, należy do zmysłów chemicznych. Oznacza to, że odbiera on chemiczne informacje z otoczenia (związki lotne), takie jak zapachy perfum lub drażniącego smogu. Do jego funkcji należy identyfikacja bodźców węchowych (a zatem rozeznanie w otoczeniu) oraz rozpoznanie zagrożenia – kiedy to zapach jest wyjątkowo nieprzyjemny lub powiązany z niebezpieczeństwem. Przykładowo siedząc w drugim pokoju nie zobaczymy jeszcze dymu ognia, ale dzięki węchowi zdecydowanie go poczujemy. Ponadto węch ma ogromne znaczenie przy spożywaniu posiłków- to aromat danego pokarmu wpływa na to, czy po niego sięgniemy, ile go zjemy oraz czy będzie on nam w ogóle smakować. Reguluje on również wydzielanie śliny i soku żołądkowego podczas jedzenia. Zmysł węchu ma również kluczową rolę już w pierwszych etapach życia. To dzięki niemu noworodek jest w stanie zlokalizować pożywienie (sutek matki). Ponadto według najnowszych badań, to bodźce węchowe, ze wszystkich innych doznań zmysłowych, najszybciej docierają do mózgu.
Węch – zaskakujący władca pamięci i emocji
Wymiar psychologiczny węchu jest niezwykle interesującym obszarem. Aby w pełni to dostrzec zrozumieć, zacznijmy od początku. Cząsteczki zapachu docierają do nozdrzy, a następnie wytwarzają enzymy docierające do różnych obszarów w naszym mózgu. Jednym z nich jest układ limbiczny odpowiedzialny za emocje i pamięć. Dzięki temu dany zapach jest wyłapywany i kodowany na przyszłość. Zatem raz przyswojona woń zostaje zapisana w pamięci długotrwałej, a ekspozycja na określone zapachy w przyszłości może przywoływać konkretne wspomnienia i emocje. Zjawisko to nosi miano pamięci zapachowej.
Badania wykazały, że mózg ludzki jest w stanie zapamiętać aż 10 tysięcy różnych zapachów. Oznacza to, że ten niepozorny zmysł może znacząco oddziaływać na nasz stan psychiczny poprzez określony aromat. Wspomnienia zapachowe są również dużo bardziej wyraziste, silne emocjonalnie, ale również z reguły starsze od wspomnień powiązanych z innymi zmysłami. Doświadczyliście może kiedyś zmiany nastroju, kiedy poczuliście woń ciasta drożdżowego, jak u Babci? Lub doznaliście intensywnych emocji w odpowiedzi na zapach perfum, których używał Wasz były partner? Otóż to. Taką właśnie moc ma węch.
Komunikacja zapachowa, czyli jak węch wpływa na relacje międzyludzkie
Innym fascynującym wątkiem jest komunikacja zapachowa między ludźmi. Może ona przebiegać na poziomie nieświadomym poprzez feromony. Są to niewyczuwalne przez nozdrza związki chemiczne będące nośnikiem informacji m.in. o stanie seksualnym, poziomie dojrzałości, gotowości do reprodukcji i pokrewieństwie osób. Powszechnym przykładem tego, jak feromony oddziałują na życie człowieka, jest synchronizacja cyklu menstruacyjnego kobiet przebywających ze sobą dłuższy czas. Bardzo często mówi się również o feromonach w kontekście atrakcyjności seksualnej. Dają o sobie znać, np. gdy określony zapach drugiej osoby (np. pot, zapach ciała, perfumy) jest bodźcem podniecającym i motywującym do aktywności seksualnej. Zatem z całą pewnością można powiedzieć, że zapachy, uświadomione bądź nie, odgrywają znaczącą rolę w budowaniu więzi emocjonalnej.
Co więcej, zapach ukochanej i bliskiej osoby może koić i wzbudzać radość. Kiedy dziecko rozpoznaje zapach rodzica (zakładając, że jest to dobry rodzic), czuje się bezpieczniej i pewniej. Ponadto badania na parach wykazały, że im dłużej osoby spędzają wspólnie czas i im więcej dzielą przestrzeni, tym bardziej ich preferencje zapachowe, ale również i smakowe, upodabniają się. Warto również być uważnym na to, w jakich zapachach przebywamy. Badania pokazują, że otaczając się przyjemnymi aromatami jesteśmy bardziej kreatywni i lepiej funkcjonujemy poznawczo. Co więcej, niektórzy specjaliści od zdrowia są w stanie po zapachu osądzić, z jaką chorobą zmaga się pacjent lub jaką substancję zażył. Zatem węch jako obrońca przed zagrożeniem nabiera jeszcze bardziej dosłownego znaczenia!
Nieoczywisty uzdrowiciel- co i jak wąchać, żeby czuć się lepiej? cz.1
Jak widzicie, węch obfituje w szereg nieoczywistych możliwości. Z reguły nie przykuwamy szczególnej uwagi do zapachów, działają one na nas podprogowo, bezwiednie. W tej części chcemy uwypuklić decyzyjność człowieka w kontekście przyswajanych aromatów oraz pokazać perspektywy, jakie się z tym wiążą. Perspektywy, niezmiennie, na lepsze samopoczucie, dobre zdrowie i wyższą jakość życia w holistycznym ujęciu.
Aromaterapia – leczenie poprzez węch
Już w czasach starożytnej Grecji znane były zalety zmysłu węchu. Głosił o nich w swoim traktacie Teofrast z Erezu, w którym opisywał fizjologiczne podstawy węchu oraz właściwości prozdrowotne roślin. I tak przykładowo zauważył, że różane perfumy są dobrym lekiem na ból ucha. Nauki i myśli filozofa, mimo że deklamowane dawno, wciąż są aktualne. Coraz częściej mówi się o magicznej mocy naturalnych aromatów w leczeniu specyficznych schorzeń i polepszaniu stanów psychicznych. Na takich oddziaływaniach polega aromaterapia. To nic innego, jak właściwe stosowanie olejków eterycznych, ziół, kadzideł itp. w celu poprawy funkcjonowania organizmu. Przyjrzyjmy się, jakie możliwości daje ekspozycja na określone naturalne zapachy!
Cudowne ekstrakty natury, czyli olejki eteryczne
Olejki eteryczne są podstawowym narzędziem stosowanym w aromaterapii. Można je inhalować, rozpylać lub aplikować na skórę, każda forma wpływa na pobudzenie obszarów limbicznych działających holistycznie na ciało i umysł. Ważne, aby stosować produkty naturalne od sprawdzonych producentów oraz aby wiedzieć, w jakim celu się po nie sięga. Można zapach wdychać bezpośrednio z buteleczki, z nasączonego materiału lub z miski w połączeniu z gorącą wodą. Polecanym sposobem korzystania z olejków jest również rozpylanie ich za pośrednictwem specjalnego dyfuzatora. Jeszcze inną metodą jest masaż lub kąpiel z użyciem olejków, a także kompresy. My szczególnie polecamy medytację w akompaniamencie olejkowego aromatu! Wystarczy rozsiąść się wygodnie i zamknąć oczy. Następnie należy sięgnąć po ulubiony olejek (najlepiej relaksujący) i przez ok. 10 min wdychać go w preferowanej formie. Należy spokojnie oddychać i tylko na tę aktywność kierować uwagę. Jeśli pojawi się jakaś myśl, dobrze jest po prostu ją puścić, pozwolić jej swobodnie przepłynąć.
Jak działają olejki eteryczne?
Aby móc stosować aromaterapię, należy wiedzieć, kiedy i po jaki olejek sięgnąć. Najpopularniejszymi i szeroko stosowanymi olejkami są:
- Olejek lawendowy – ma działania przeciwbólowe, przeciwzapalne i antyseptyczne. Uspokaja, działa antydepresyjnie i powoduje senność. Ma udowodnioną skuteczność we wspieraniu leczenia bezsenności (można skroplić poduszkę kilkoma kroplami), niweluje ból głowy, stres, poprawia samopoczucie. Innymi olejkami wpływającymi pozytywnie na nastrój są m.in. olejek z rumianku, bergamotki, grejpfruta, wanilii, eukaliptusa, mięty, paczuli i jaśminu.
- Olejek z melisy – ma działanie rozluźniające, odprężające i usypiające, a także antyoksydacyjne. Warto po niego sięgnąć w sytuacji większego stresu i napięcia. Podobne właściwości ma olejek różany, z drzewa sandałowego lub cytrynowy.
- Olejki z cytrusowe (pomarańczowe, cytrynowe, grejpfrutowe) oraz z mięty – mają działanie energetyzujące i poprawiają samopoczucie. Zaleca się ekspozycje na te aromaty w pierwszej części dnia, aby mieć energię i chęci do działania.
- Olejek eukaliptusowy – ma działania przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Dobry przy stanach zapalnych gardła, jamy ustnej i skóry. Ma właściwości udrażniające, więc sprawdzi się przy katarze i zatkanym nosie. Stosowany również przy infekcjach dróg oddechowych, ponieważ usprawnia funkcjonowanie całego układu oddechowego. Jest odświeżający, dobrze nada się również do higieny jamy ustnej, a jego właściwości rozgrzewające rozszerzą naczynia krwionośne i rozluźnią mięśnie.
A co powiecie na konkretną mieszankę olejków na energię i poprawę nastroju? Wystarczą:
– trzy krople olejku pomarańczowego
– trzy krople olejku grejpfrutowego
– jedna kropla olejku ylangowego
Olejki aplikować można w dowolnej, preferowanej formie.
Uwaga! Leczenie olejkami eterycznymi nie jest obszarem oddziaływań medycyny konwencjonalnej. W razie zdrowotnych przeciwskazań lub wszelkich wątpliwości, warto rozpoczęcie przygody z olejkami skonsultować z lekarzem.
Smakowity zapach i doskonały nastrój, czyli zioła
Nie tylko olejki eteryczne mogą pozytywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu. Kolejną, mniej popularną odnogą aromaterapii jest terapia z użyciem aromatów ziołowych. Zioła kojarzą się z bazą lub doskonałym wykończeniem aromatycznego dania. Bazylia, majeranek, szałwia nie tylko smakują wyśmienicie, ale są też prozdrowotne dla ciała. Spożywając je, absorbujemy składniki odżywcze i całe dobro tychże roślin. Jak zatem czerpać korzyść z ziół za pośrednictwem jedynie zmysłu węchu? Nic prostszego – wystarczy umieścić ich odpowiednią ilość w Waszym bezpośrednim sąsiedztwie, na stole, biurku lub szafce. Można również wsypać je do woreczka i umieścić, np. pod poduszką.
Oto przykłady ziół, które poprzez swój naturalny aromat, wesprą Wasze zdrowie i polepszą nastrój:
- Bazylia, mięta pieprzowa, geranium – poprawiają koncentrację i funkcje poznawcze.
- Rozmaryn – wspomaga pamięć i pracę mózgu, działa kojąco, zmniejsza napięcia obecne podczas bóli głowy. Pozytywnie wpływa na poprawę nastroju, ale również na infekcję górnych dróg oddechowych.
- Tymianek – Przyjaciel w chorobie. Jego zapach wspomaga pracę górnych dróg oddechowych i poprawia odporność. Zawiera flawonoidy będące antyoksydantami, dzięki czemu może mieć pozytywny wpływ na cerę, cały organizm oraz na jego dowódcę – mózg!
- Lipa – również sprzymierzeniec w walce z przeziębieniem. Wspiera odporność i pracę dróg oddechowych. Działa rozgrzewająco i przeciwzapalnie. Wspomaga procesy trawienne oraz koi układ nerwowy, działa zatem uspokajająco.
- Czarny bez – to źródło m.in. witaminy C i kwasów organicznych. Ma właściwości przeciwzapalne, poprawia odporność, działa antyoksydacyjnie i wykrztuśnie.
Węch – niezwykła siła niedocenionego zmysłu
Węch nie tylko umożliwia nam rozkoszowanie się pięknymi perfumami lub aromatem pysznego dania. Charakteryzuje go szereg innych właściwości – od przywoływania wspomnień, a co za tym wzbudzania intensywnych emocji , po budowanie relacji międzyludzkich. Posługując się węchem możemy również dbać o swoje samopoczucie, nastrój, zdrowie, a nawet procesy poznawcze. Ale to nie koniec aromatycznej przygody. Na przyszły tydzień szykujemy kolejną dawkę wiedzy o tym niezwykle ważnym i barwnym zmyśle. Zatem pamiętajcie, aby do nas wrócić, a gwarantujemy – nie zawiedziecie się.
