Medytacja może być kluczem do spokoju umysłu i zdrowia psychicznego? W świecie, gdzie tempo życia często przytłacza nas swoją szybkością, sztuka medytacji staje się coraz bardziej pożądana. Ale czy wiesz, że nowoczesne technologie, takie jak gogle do wirtualnej rzeczywistości (VR), mogą poszerzyć te możliwości?
Przeczytaj dalej, aby odkryć fascynujące połączenie medytacji (mindfulness) i VR, które może zrewolucjonizować podejście do naszego zdrowia psychicznego.
W dzisiejszym wpisie przeczytasz:
- Medytacja – badania naukowe
- Czym dokładnie jest sieć stanu spoczynkowego ludzkiego mózgu?
- Sieć uwagowa – wyjaśnienie pojęcia
- Jak VR wpływa na medytację?
- Jak VR pomaga w medytacji?
- Przeciwskazania
- Podsumowanie
- Źródła
Medytacja – badania naukowe
Badania naukowe nie pozostawiają wątpliwości co do pozytywnych korzyści płynących z praktyk medytacyjnych. Medytacja jest znana z redukcji stresu, poprawy koncentracji i zwiększenia poczucia dobrostanu psychicznego.
Jednym z kluczowych odkryć jest wpływ medytacji na sieć stanu spoczynkowego (DMN) – sieć neuronalną aktywującą się, gdy umysł nie jest zaabsorbowany zewnętrznymi bodźcami. Badania (Brewer i in., 2011) wykazały, że medytacja może prowadzić do zmniejszenia aktywności DMN (pobudza się tzw sieci uwagowe mózgu), co wiąże się z poprawą wypoczynku psychicznego i redukcją myśli ruminacyjnych.
Mózg może odpoczywać tak jak komputer w stanie uśpienia – bez pracy wielu programów w tle.
Czym dokładnie jest sieć stanu spoczynkowego ludzkiego mózgu?
W skład sieci stanu spoczynkowego zazwyczaj wchodzą obszary takie jak przyśrodkowa kora przedczołowa, tylny zakręt obręczy, przedklinek, boczna kora skroniowa oraz hipokamp. Jej funkcjonowanie jest związane z błądzeniem myślami, planowaniem przyszłości, śnieniem na jawie oraz przypominaniem sobie przeszłych wydarzeń – co zajmuje nam około połowę czasu, w którym nie śpimy (Killingsworth i Gilbert 2010).
Sieć uwagowa – wyjaśnienie pojęcia
Kiedy koncentrujemy swoją uwagę, świadomie lub nie, aktywowana z kolei jest tzw sieć uwagowa.
Aktywność sieci uwagowych jest odwrotnie skorelowana z DMN – im bardziej aktywna jest jedna sieć, tym mniej aktywna jest druga. Gdy skupiamy się na konkretnej czynności, aktywność sieci spoczynkowej ustępuje miejsca aktywności sieci uwagowych.
Aktywność DMN jest związana z wieloma rodzajami zaburzeń. Zmiany w tym zakresie zaobserwowano w mózgach osób z chorobą Alzheimera, autyzmem, schizofrenią czy depresją. Osoby dotknięte tym ostatnim zaburzeniem, u których aktywność DMN jest wyższa niż u osób zdrowych, częściej doświadczają ruminacji czyli nawracających myśli o charakterze negatywnym.
Zwłaszcza takich, które mają charakter autobiograficzny: negatywne doświadczenia, negatywne myśli na swój temat. Niektóre badania wskazują też na to, że np. medytacja może obniżać aktywność obszarów mózgu związanych z DMN (Brewer i in., 2011).
Jak VR wpływa na medytację?
Nowoczesne technologie, takie jak gogle VR, oferują nie tylko wirtualne doznania wizualne, ale także możliwość praktyki medytacyjnej w interaktywnym środowisku. Korzystanie z VR podczas medytacji może pogłębić doświadczenie, umożliwiając lepsze skupienie uwagi i odprężenie.
Badania mówią, że użycie VR podczas medytacji może być skuteczną metodą redukcji objawów lęku i depresji (może być także narzędziem wspomagającym terapie ekspozycyjne – choć to już odrobinę inna dziedzina i zakres).
Jak VR pomaga w medytacji?
Obecnie coraz częściej stosuje się połączenie treningu uważności i/lub medytacji z rzeczywistością wirtualną (VR). Model ten zazwyczaj obejmuje profesjonalną opiekę fachowca dot. zakresu zdrowia psychicznego, zmienne wirtualne środowiska immersyjne, muzykę w tle i bieżący feedback.
Piękne widoki, delikatna muzyka czy wskazówki dźwiękowe zastosowane w VR mogą pomóc użytkownikom skupić uwagę na praktyce medytacji. Dzięki temu to połączenie (medytacja/mindfulness + VR) może być bardziej skuteczne niż konwencjonalne praktyki w tym zakresie. Możemy też tu i teraz – natychmiast zmienić środowisko na chociażby zimowy las, czy środek oceanu z otaczającymi nas delfinami, rybami itp.
Przykładowe aplikacje, używane przeze mnie do wdrażania form medytacji i/lub relaksacji, które polecam :
- Flowborne VR
- Cosmic flow
- Nature treks VR
Przeciwskazania
Oczywiście istnieją także ograniczenia, takie jak np brak optymalnej jakości wideo, ciężar gogli VR, czy zaburzenia związane z błędnikiem (tzw choroba symulatorowa). Jakkolwiek jednak zdecydowanie więcej jest zalet połączenia mindfulness z VR, tym bardziej, że jesteśmy świadkami coraz szybszego postępu technologicznego w tym zakresie, a co za tym idzie – coraz lepszego dopasowania narzędzi wirtualnej rzeczywistości do naszych potrzeb, w tym również terapeutycznych.
Podsumowanie
W związku z tym, nie ma wątpliwości, że medytacja i VR mogą stanowić potężny duet w dbaniu o zdrowie psychiczne. Warto więc połączyć tradycyjne, skuteczne praktyki medytacyjne z nowoczesnymi technologiami. To pomoże osiągnąć spokój umysłu i harmonię wewnętrzną w dzisiejszym szybkim świecie. Tym bardziej, że wszyscy powoli przyzwyczajamy się do obecności techniki w naszym życiu. Może ona wręcz więc także wzmagać motywację do wykorzystywania jej (w celach innych niż np gry)
Czy jesteś gotowy na podróż w głąb siebie za pomocą medytacji i VR? Przekonaj się sam i daj się ponieść falom spokoju i wewnętrznego zadowolenia. Twoje zdrowie psychiczne z pewnością na tym skorzysta!
Źródła:
- Brewer, J. et al. (2011). „Meditation experience is associated with differences in default mode network activity and connectivity.” Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(50), 20254-20259.
- Jingni Ma , Dongrong Zhao , Naihong Xu , Jinmei Yang (2022), „The effectiveness of immersive virtual reality (VR) based mindfulness training on improvement mental-health in adults: A narrative systematic review”, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1550830722001227?via%3Dihub
- Matthew A Killingsworth , Daniel T Gilbert, 2010, „A wandering mind is an unhappy mind”, https://www.science.org/doi/10.1126/science.1192439
