Przemoc psychiczna to niewidzialna rana, która z każdym dniem pogłębia się, pozostawiając blizny na umyśle i duszy. Osoby doświadczające takiego rodzaju przemocy żyją w świecie pełnym nieustannego napięcia, lęku i poczucia utraty kontroli nad własnym życiem. Jak to wygląda z perspektywy psychologii?
W tym wpisie przeczytasz na temat:
- jak czuje się osoba dotknięta przemocą psychiczną?
- jakie mogą być długofalowe skutki przemocy psychicznej
- co na ten temat mówi nauka?
- jak można pomóc osobie doświadczającej przemocy psychicznej?
- podsumowanie
Jak czuje się osoba dotknięta przemocą psychiczną?
- Stały lęk i niepewność: ofiara przemocy psychicznej często czuje się, jakby chodziła po cienkim lodzie. Nawet najmniejsze słowo czy gest mogą wywołać wybuch gniewu sprawcy. Poczucie, że wszystko może zostać użyte przeciwko niej, prowadzi do nieustannego napięcia i hiperczujności.
„Ciągle analizuję, co powiedziałam, jak spojrzałam, czy nie zrobiłam czegoś źle. Czuję się jak więzień we własnym życiu.”
- Dezintegracja poczucia własnej wartości: sprawca często stosuje techniki poniżania, krytyki czy wyśmiewania, co powoduje, że ofiara zaczyna wierzyć w swoje rzekome wady. Słowa takie jak: „Nic nie potrafisz”, „Beze mnie sobie nie poradzisz”, działają jak trucizna, która stopniowo niszczy samoocenę.
- Poczucie izolacji: osoby doświadczające przemocy psychicznej często tracą kontakt z bliskimi. Sprawca może manipulować nimi, sugerując, że nikt ich nie rozumie, albo celowo izolować od rodziny i przyjaciół, by mieć pełną kontrolę. To prowadzi do poczucia osamotnienia i braku wsparcia.
- Gaslighting – kwestionowanie rzeczywistości: jednym z najbardziej destrukcyjnych narzędzi sprawcy jest manipulowanie rzeczywistością. Ofiara słyszy zdania typu: „Wymyślasz sobie”, „Przesadzasz”, „To twoja wina”, co prowadzi do tego, że zaczyna wątpić w swoje odczucia, a nawet zdrowy rozsądek.
„Czasami nie wiem już, co jest prawdą, a co nie. Czuję się zagubiona we własnym umyśle.”
- Objawy psychosomatyczne: przemoc psychiczna często objawia się fizycznie. Ofiary mogą cierpieć na chroniczne bóle głowy, bezsenność, bóle brzucha czy zaburzenia apetytu. Te dolegliwości są wynikiem stałego stresu i napięcia.
Skutki długofalowe
Przemoc psychiczna pozostawia głębokie ślady w psychice ofiary, które mogą objawiać się latami po zakończeniu relacji:
- Zespół stresu pourazowego (PTSD): m.in. koszmary, flashbacki, unikanie sytuacji przypominających przemoc.
- Depresja i lęki: uczucie pustki, utrata sensu życia, napady paniki.
- Trudności w relacjach: brak zaufania do innych, obawa przed ponownym zranieniem.
Co mówi nauka?
Badania pokazują, że przemoc psychiczna może być równie szkodliwa, a nawet bardziej destrukcyjna, niż przemoc fizyczna. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), osoby doświadczające przemocy psychicznej mają znacznie wyższe ryzyko rozwinięcia zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Ponadto, chroniczny stres wywołany przemocą może prowadzić do zmian w mózgu, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za regulację emocji i pamięć (hipokamp i ciało migdałowate).
Jak pomóc osobie doświadczającej przemocy psychicznej?
- Uwierzyć: nie bagatelizuj uczuć i doświadczeń osoby poszkodowanej. Słowa: „Rozumiem, że to, co przeżywasz, jest trudne” mogą mieć ogromne znaczenie.
- Wskazać wsparcie: zachęć do skorzystania z pomocy psychologa lub terapeuty. Specjaliści pomogą ofierze odzyskać poczucie kontroli i wartości.
- Unikać oceniania: nie pytaj: „Dlaczego po prostu nie odejdziesz?”. Przemoc psychiczna często wiąże się z uzależnieniem emocjonalnym i strachem przed sprawcą.
- Edukować: wiedza o mechanizmach przemocy może pomóc ofierze zrozumieć, co się dzieje i podjąć kroki ku zmianie.
Podsumowanie
Przemoc psychiczna to cichy zabójca, który niszczy poczucie własnej wartości, zaufanie do świata i samego siebie. Ważne jest, aby nie ignorować objawów, otaczać wsparciem osoby dotknięte przemocą i promować wiedzę na temat jej mechanizmów. Każdy krok w stronę zrozumienia i pomocy to krok ku przerwaniu cyklu cierpienia.
