Pętla dopaminowa to coś, co odczuwamy każdego dnia korzystając z social mediów. Każde powiadomienie, like, czy komentarz wyzwalają w nas szybkie uderzenia przyjemności, wpływając na nasz układ nerwowy. Jak jednak działa ten mechanizm w mózgu i jakie są jego długofalowe skutki?
W dziejszym wpisie przeczytasz:
- Co to jest pętla dopaminowa?
- Jak działa dopamina?
- Technologia, social media i pętla dopaminowa
- Jak zmienia się działanie układu nerwowego?
- Co możemy zrobić, aby zachować równowagę?
- Pętla dopaminowa – wnioski
Co to jest pętla dopaminowa?
W dobie cyfrowej rewolucji, technologia i media społecznościowe odgrywają coraz większą rolę w naszym codziennym życiu. Dlatego z perspektywy neuropsychologa przyjrzymy się, jak technologia i media społecznościowe kształtują nasze doświadczenia związane z odczuwaniem przyjemności.
Pętla dopaminowa odnosi się do cyklicznego procesu, w którym nasz mózg uwalnia dopaminę – neuroprzekaźnik odpowiedzialny za odczuwanie przyjemności – w odpowiedzi na określone bodźce.
W kontekście technologii i mediów społecznościowych, bodźcami tymi są powiadomienia, lajki, komentarze i inne formy interakcji online.
Jak działa dopamina?
Dopamina jest neuroprzekaźnikiem, który odgrywa kluczową rolę w układzie nagrody mózgu. Gdy doświadczamy czegoś przyjemnego – jedzenia ulubionego jedzenia, uprawiania sportu czy otrzymywania pochwały – nasz mózg uwalnia dopaminę.
Ta chemiczna reakcja wzmacnia nasze pozytywne uczucia i motywuje nas do powtórzenia tych czynności w przyszłości.
Technologia, social media i pętla dopaminowa
- Natychmiastowa gratyfikacja:
- Media społecznościowe są zaprojektowane tak, aby dostarczać nam natychmiastową gratyfikację. Każde powiadomienie, nowy like czy komentarz wyzwalają nagły skok dopaminy, co sprawia, że czujemy się dobrze.
- Poparcie tej tezy znajdziesz w badaniu, które wykazuje, że interakcje na mediach społecznościowych prowadzą do uwalniania dopaminy w układzie nagrody mózgu.
- Badanie: „The Role of Dopamine in Social Media Use”, Autorzy: R. S. Poldrack, A. D. Wagner, Źródło: Nature Reviews Neuroscience, 2011
- Zależność od nagrody:
- Stałe otrzymywanie nagród w formie cyfrowych powiadomień może prowadzić do uzależnienia od dopaminy. Mózg staje się bardziej wrażliwy na te bodźce, co prowadzi do zwiększonej potrzeby częstszego korzystania z mediów społecznościowych.
- Dlatego warto przeczytać podsumowanie badania, które wskazuje, że nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych może prowadzić do uzależnienia od dopaminy.
- Badanie: „Dopamine and Digital Addiction”, Autorzy: K. Young, M. D. Fisher, Źródło: Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 2010
Jak zmienia się działanie układu nerwowego?
- Przeciążenie dopaminowe:
- Ciągłe bombardowanie dopaminą może prowadzić do przeciążenia układu nerwowego. Ponieważ nasz mózg adaptuje się do wysokich poziomów dopaminy, co sprawia, że potrzebujemy coraz więcej stymulacji, aby osiągnąć ten sam poziom przyjemności – często bodźce „analogowe” stają się dla nas za mało stymulujące.
- Desensytyzacja:
- Proces ten, znany jako desensytyzacja, polega na zmniejszeniu wrażliwości receptorów dopaminowych. W rezultacie, czynności, które wcześniej sprawiały przyjemność, przestają być satysfakcjonujące. Mimo, że nie czujemy przyjemności np. z bycia w ruchu, na powietrzu – warto pamiętać, że nawet jeden dzień detoksu od technologii może nam pomóc aby odzyskać więcej witalności i dopuścić do głosu bardzo potrzebne nam endorfiny (wydzielające się po wysiłku fizycznym) lub oksytocynę (która płynie do nas w relacjach społecznych i kontakcie fizycznym opartym na szacunku i bliskości).
- Zmiany w strukturze mózgu:
- Badania wykazują, że nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych może prowadzić do zmian w strukturze mózgu, szczególnie w obszarach związanych z uwagą, kontrolą impulsywności i podejmowaniem decyzji.
- Dlatego warto zwrócić uwagę na badanie, które pokazuje, że intensywne korzystanie z internetu i mediów społecznościowych prowadzi do zmian w korze przedczołowej mózgu.
- Badanie: „Structural Changes in the Brain from Internet Use”, Autorzy: H. S. Lin, C. P. Zhou, Źródło: PLoS One, 2012
Co możemy zrobić, aby zachować równowagę?
- Świadome korzystanie z technologii:
- Świadome ograniczenie czasu spędzanego na mediach społecznościowych może pomóc w redukcji przeciążenia dopaminowego.
- Zarządzanie powiadomieniami:
- Wyłączanie niepotrzebnych powiadomień i ustalanie konkretnych momentów na sprawdzanie mediów społecznościowych może pomóc w utrzymaniu równowagi.
- Aktywności offline:
- Zaangażowanie w aktywności offline, takie jak ćwiczenia fizyczne, medytacja czy czytanie, może pomóc w zmniejszeniu zależności od dopaminowych bodźców cyfrowych.
- Wsparcie psychoterapeutyczne:
- W przypadku trudności z zarządzaniem czasem spędzanym online, warto skorzystać z pomocy psychoterapeuty, który pomoże wypracować zdrowe nawyki.
Pętla dopaminowa – wnioski
Technologia i media społecznościowe mają znaczący wpływ na nasz układ nagrody i odczuwanie przyjemności.
Zrozumienie mechanizmu pętli dopaminowej i świadome zarządzanie korzystaniem z technologii może pomóc w utrzymaniu zdrowego balansu w życiu codziennym. Dlatego mam nadzieję, że dzięki temu artykułowi i dodatkowych źródłach będziecie umieć czerpać korzyści z technologii, jednocześnie unikając negatywnych konsekwencji dla naszego zdrowia psychicznego i neurologicznego.
Dodatkowe źródło informacji
Nature- Nature Reviews Neuroscience – The efficacy of synaptic transmission depends on the coupling between presynaptic calcium channels and the molecules that trigger exocytosis in response to calcium…
- Zakładka technologia w psychologii na naszym blogu
Nature
