Przemoc bardzo często kojarzy nam się głośnymi awanturami, alkoholem, biedą. Nie tylko taką twarz ma jednak ta forma patologii. Równie dotkliwa bywa przemoc psychiczna/emocjonalna, często trudna do udowodnienia a równie dotkliwa i niszcząca.
Ponieważ temat ten nie jest prosty a ofiary często obwiniają siebie i nie dostrzegają uwikłania w przemocowych przygotowaliśmy cykl 3 artykułów w tej tematyce.
Pierwszy, który właśnie czytacie dotyczy zjawiska i pomocy, jaką można uzyskać. W kolejnym tekście znajdziecie test, który pozwoli zobaczyć czy temat Was dotyczy. Trzeci artykuł natomiast dotyczy tego, kto jest najczęściej sprawcą takiej przemocy i z czego to wynika.
W październiku jest Międzynarodowy Dzień bez Przemocy
Dox of Non-Vidence ustanowiony został przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2007 roku został zainspirowany działaniami Mahatmy Gandhiego, indyjskiego prekursora ruchu na rzecz pokoju na świecie. 2 października bo wtedy przypada ten dzień to urodziny znanego na całym świecie działacza.
Gandhi szerzył ideę biernego oporu i w ten sposób zwrócił uwagę na problem geopolityczny i społeczny który dotyczył jego kraju. W przypadku przemocy domowej – czy fizycznej czy psychicznej – ofiarom odradza się bierność. Dzieje się tak dlatego, że bierny opór i brak wsparcia społecznego niestety często rozzuchwala oprawców.
Przemoc w takim „dobrym” domu? To niemożliwe!
Często słyszymy takie deklaracje osób z najbliższego otoczenia ofiar. To bardzo bolesne i krzywdzące komunikaty, które powodują, że ofiarom nie tylko trudniej się przyznać, ale co może nawet ważniejsze – uświadomić sobie skalę problemu. Bardzo często takiego „nazwania sytuacji po imieniu” nie ułatwia to, że nierzadko osoba, która doświadcza przemocy, nie wie o tym fakcie. Może czuć się niekomfortowo, czuć smutek, obniżone poczucie wartości, spektrum objawów depresyjnych, somatyzacji (np. silne bóle brzucha w reakcji na stres). Nie wystarcza to jednak aby się przeciwstawić oprawcy. „Bo przecież nic takiego się nie dzieje”. „Inni mają gorzej”
Pamiętajmy, że przemoc to naruszenie godności osobistej. A w przypadku przemocy emocjonalnej ta granica jest nieostra, trudna do identyfikacji. Dużo łatwiej jest dostrzec rany na ciele, trudniej rany na psychice.
Często ta przemoc dotyczy najbliższych nam relacji. Partnera, Męża, Żony, Rodziców. Zdanie:”Rodzina jest najważniejsza” albo „Przecież nie pije ani nie bije” bywa często drastycznie skutecznym kneblem tym okrutniejszym, że blokującym nie tylko słowa ale również poczucie własnej wartości i ważności/zasadności własnych uczuć.
Niestety nagminnie bardzo istotnym czynnikiem przemocy w relacjach jest właśnie unieważnianie. Jeśli ofiara próbuje zanegować, bronić się to odpowiedź jest bagatelizowana, unieważniana, co jest formą PRZEMOCY.
Symbioza kata i oprawcy
Oczyszczeniu sytuacji i odzyskaniu zdrowej komunikacji w relacji nie pomaga również fakt, że przemoc emocjonalna w relacjach intymnych często jest wzajemna, np. agresja słowna, manipulacja, wymuszanie, umniejszanie. Zaburzona zostaje komunikacja między stronami a emocje często są bardzo intensywne. Akcja budzi reakcję i czasami miesza się granica co jest skutkiem a co przyczyną, wchodzą silne mechanizmy uzależnienia i uwikłania. Dlatego tak ważne jest proszenie o pomoc terapeuty, który pozwoli spojrzeć bardziej obiektywnie na relację i mechanizmy, które w niej występują, aby ocalić siebie i nie popaść w uznawanie przemocy za codzienny sposób komunikacji.
Przemoc w związkach
Rodzaje przemocy:
- fizyczna
- psychiczna
- ekonomiczna
- seksualna
- emocjonalna – przenika przez wszystkie powyższe
Można powiedzieć, że najtrudniej dostrzegalną formą przemocy jest zabranie możliwości przeżywania emocji, umniejszanie im, zaabsorbowanie zupełnie sobą i niedostrzeganie partnera. Spójnym czynnikiem dla relacji przemocowych jest też brak granic. Może to być związek symbiotyczny – wszystko jest robione wspólnie lub na zasadzie podporządkowania do decyzji jednej ze stron.
Przemoc – wydostanie się z zaklętego kręgu jest niezwykle trudne.
Mimo, że przemoc emocjonalna jest tak trudno identyfikowalna to jej skutki są ogromnie poważne i dotkiwe:
- Brak zdolności jednej lub obu ze stron do podejmowania życiowych decyzji – może to być związane z silnymi lękami i deficytami.
- Obniżenie nastroju.
- Zachowania kompulsyjne.
- Zachowania destrukcyjne mające na celu redukcję napięcia (np. uzależnienia).
- Wyuczona bezradność – po pewnym czasie upośledza się zdolność do radzenia sobie z sytuacją, następuje bierność, niechęć do działania. Silne przekonanie, że poza relacją nie ma sensu życia.
- Rozwój objawów PTSD.
Jak przebiega proces wiktymizacji?
- Burzenie ustalonych zachowań, osoba traci podstawowe poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do siebie i do innych ludzi. Odczuwa ból, krzywdę i rozpacz.
- Często osoba sama próbuje poradzić sobie z sytuacją. Jeśli osoba otrzyma adekwatną pomoc, proces wiktymizacji zostaje przerwany.
- Ważne, aby ofiary dostawały informacje na temat tego, czym przemoc jest i były uważne na siebie i swoje doświadczenia.
- Jeżeli osoba doznająca wiktymizacji otrzyma informację od bliskich osób, że wymyśla, jest słaba, że nie jest tak źle, że jest temu winna itp. doznaje wtórnego zranienia. Może to być moment, w którym ofiara spróbuje targnąć się na własne życie.
- Osoba doznająca przemocy i unieważnienia ze strony bliskich przejmuje tożsamość ofiary. Wówczas odpuszcza samoobronę, znosi kolejne przejawy przemocy, jedynie stara się przetrwać.
Jak przerwać błędne koło przemocy psychicznej?
- NAJTRUDNIEJSZY KROK – przerwanie milczenia! – rozmowa z bliskimi lub z kimś, kto może nam pomóc.
- Psychoterapia – najbardziej skuteczna forma pomocy poradzenia sobie z mechanizmami przemocy. Na początku indywidualna, jeśli jest chęć i motywacja utrzymania relacji –psychoterapia par. Warto jest rozpisać plusy i minusy podjęcia danej decyzji. Pozwala to podejść do decyzji na chłodno, bez kontekstu emocjonalnego.
- Zgłoszenie sytuacji na niebieską linię – procedura założenia niebieskiej karty.
- Promowanie psychoedukacyjnych treści na temat przemocy – działania osób postronnych na rzecz osób doświadczających przemocy.
- Zastanowienie się, co będzie się działo, co robić po zakończeniu relacji – co jeśli partner_ka dalej będzie chciał wrócić lub będzie kontynuował stosowanie przemocy?
W przypadku sprawców:
- Nauka technik zaprzestawania przemocy.
- Nauka rozumienia, konstruktywnego wyrażania emocji, samokontroli.
- Stawiania i poszanowanie granic swoich i innych osób.
- Przepracowywanie trudnych okresów z własnego dzieciństwa (np. obalanie destrukcyjnych przekonań).
Gdzie szukać pomocy, gdy jestem ofiarą lub znam kogoś, kogo dotyczy przemoc domowa?
- Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne
- Policja
- 800 100 100 – telefon – dla Rodziców i Nauczycieli w sprawie Bezpieczeństwa Dzieci
- 116 111 – telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
- 800 12 12 12 Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka
- 800 120 002 – Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „ Niebieska Linia”
- 800 676 676 – Infolinia Rzecznika Praw Obywatelskich
- 116 123 – Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym
- 800 120 226 – Policyjny Telefon Zaufania ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
- 800 70 22 22 – Linia wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego
Czy mnie to dotyczy?
Jeśli zastanawiasz się nad tym, czy Ciebie lub Twoich bliskich może dotyczyć przemoc emocjonalna jednak czujesz/czujecie się w tym zagubieni. Mechanizmy umniejszania zaburzają realny osąd lub chcecie otworzyć ofierze oczy na to, czego doświadcza w przemocowej relacji z pomocą może przyjść Kwestionariusz Przemocy Emocjonalnej, który wraz ze sposobem obliczania wyników znajdziecie tutaj.
