W zeszłym tygodniu pisaliśmy o tym, dlaczego słuch jest ważny i jak wykorzystać jego potencjał (link). Temat jest na tyle obszerny, że w niniejszym tekście doczekał się drugiej części. Zapraszamy Was zatem do dalszej eksploracji dobrodziejstw zmysłu słuchu!
Muzyka zmienia świat (wewnętrzny), czyli muzykoterapia
Muzykoterapia to taki rodzaj oddziaływań, który ma na celu pozytywnie wpływać na samopoczucie oraz zdrowie psychofizyczne poprzez muzykę. Jest oparta zarówno na słuchaniu, jak i na wykonywaniu utworów muzycznych. Efektami odpowiednio prowadzonej muzykoterapii mogą być: poprawa samopoczucia, odprężenie, rehabilitacja, uśmierzanie bólu i łagodzenie objawów różnych chorób.
Osoby korzystające z pomocy muzykoterapeuty mówią również o poprawie jakości snu, obniżonym ciśnieniu, zmniejszonym dyskomforcie. Jak to się dzieje, że tak prozaiczna aktywność, jak słuchanie muzyki, może mieć szereg korzyści zdrowotnych? Otóż umożliwia ona nieskrępowaną ekspresję emocji i wrażliwości bez użycia słów. Uwalnia się wówczas napięcie psychofizyczne, dzięki czemu organizm odpręża się. Co więcej, kiedy dźwięki są lubiane i trafiają w gust odbiorcy, sprawiają dużą przyjemność i wprowadzają w dobry nastrój. Pewnie każdy doskonale zna ten stan. Wystarczy przypomnieć sobie siebie podczas słuchania ulubionego utworu. Czujecie, jak płyniecie po rozkosznych dźwiękach, jak kończyny idą w ruch, a na twarzy pojawia się uśmiech?
Narzędzia stosowanie w muzykoterapii
Istnieje cały szereg technik i narzędzi wykorzystywanych w muzykoterapii. Do najbardziej powszechnych należy muzyka relaksacyjna. Charakteryzuje się spokojnymi, kojącymi i radosnymi dźwiękami. Najczęściej wykorzystywana jest podczas zajęć jogi lub w gabinecie masażysty. Inne doznania zapewni terapia muzyką płynącą z gongów i mis. Ona przede wszystkim uspokaja i relaksuje. Znajduje swoje zastosowanie, m.in. podczas medytacji. Sprawia, że człowiek zanurza się całkowicie w wibracjach, jakie emanują z instrumentów. Łatwiej wówczas skupić uwagę i być bardziej obecnym w tu i teraz. Z kolei dzwonki tybetańskie mogą działać terapeutycznie na poszczególne części ciała, np. usprawniać krążenie krwi.
Ciekawe właściwości ma instrument kamerton, który działa bezdotykowo na zasadzie przepływu fal (o których wspominaliśmy wyżej). Deklarowane przez pacjentów i terapeutów efekty takiej terapii są nieoczywiste. Działa on bowiem leczniczo na układ pokarmowy i moczowy, uśmierza ból i oczywiście – relaksuje. Potrzebujemy jednak większej ilości badań, aby móc ocenić z całą pewnością właściwości kamertonu. Ale co z narzędziami, po które możemy sięgnąć zawsze i wszędzie? Najłatwiej dostępnym będzie nasze…ciało! I tak terapeutyczną moc ma tzw. chanting – nucenie mantr, czyli wibracji dźwiękowych. Korzystnie działa na układ nerwowy i możliwości skupienia uwagi. Ale również w ogóle śpiew, nieważne jakiego rodzaju, ma udowodnione naukowo działanie antydepresyjne.
Szczególnie zalecany jest śpiew grupowy, który umożliwia budowanie wspólnoty i więzi. Co więcej, jest fantastycznym narzędziem regulacji stanów emocjonalnych. Dlatego warto chodzić na koncerty! Zapewniają multum doznań, są ekstatyczną formą przyjemności oraz dają przestrzeń na uwolnienie zbiorowych emocji! Zbliżoną ekspresję przeżyć funduje nam ciało w postaci tańca. Taniec grupowy na zajęciach lub koncertach, a może indywidualny w zaciszu domowym? Nieważne! Liczy się wyłącznie, aby był nieskrępowany, uwalniający, przyjemny. Dorzućcie do tego ulubiony utwór muzyczny i oto macie skuteczną muzykoterapię w domu. Zdecydowanie zachęcamy do takiej praktyki!
Kluczowe metody dbania o słuch
Aby móc korzystać z dobrodziejstw słuchu, należy odpowiednio dbać o jego narząd – uszy. Poniżej przedstawiamy listę właściwych technik pielęgnacyjnych oraz prozdrowotnych zachowań dla słuchu:
- Właściwa higiena uszu – przede wszystkim odradza się używania patyczków do wewnętrznej części uszu. Narzędzie to zamiast wydzielinę z ucha usuwać, wpycha ją głębiej. Istnieje również niebezpieczeństwo przebicia błony bębenkowej. Patyczki powinno się stosować jedynie do higieny zewnętrznej części uszu. Natomiast w celu zadbania o higienę wewnętrznego obszaru warto udać się do apteki po specjalne preparaty.
- Unikanie hałasu – chodzi zarówno o hałas uliczny, związany z życiem miejskim, jak i hałas, na który decydujemy się sami. Aby zadbać o uszy zaleca się unikania słuchania muzyki przez słuchawki lub wybór słuchawek nausznych. Ważne jest również, aby muzyki nie słuchać za głośno. Wiele telefonów kontroluje poziom dźwięku na słuchawkach i daje znać o niebezpiecznej dla zdrowia głośności. Warto z tej funkcji korzystać.
- Zdrowa dieta – warunek konieczny, aby utrzymać zdrowie wszystkich zmysłów. Tak jak w przypadku wzroku, tak i przy dbaniu o słuch zaleca się spożywanie witamin C,E,A. Ich źródłem są oczywiście warzywa i owoce, które powinny być podstawą zdrowej diety.
- Odpowiednie kosmetyki – należy unikać kosmetyków drażniących i przesuszających przewód słuchowy.
- Ochrona przed pogodą – nieważne, czy świeci intensywnie słońce, czy panuje mroźna pogoda. Uszy powinny być osłonięte przed ekstremalnymi dla nich warunkami atmosferycznymi.
- Osuszenie uszu – należy pamiętać, aby wychodząc z basenu bądź spod prysznica zadbać o wysuszenie uszu. Mokre uszy w zetknięciu z zimnym powietrzem mogą być przyczyną stanów zapalnych.
- Badania kontrolne – przeprowadzane co roku lub zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. Nigdy nie należy lekceważyć problemów ze słuchem lub stanów bólowych uszu.
Ubytek słuchu i nadwrażliwość słuchowa
Słuch jest zmysłem, którego obecność znacząco wpływa na jakość życia. Niestety nie każda osoba ma możliwość w pełni z niego czerpać. U niektórych osób, na skutek czynników zewnętrznych bądź wad wrodzonych, mogą wykształcić się takie zaburzenia słuchu, jak nadwrażliwość słuchowa lub niedosłuch (od stopnia lekkiego do głębokiego).
Nadwrażliwość słuchowa (hiperakuzja) sprawia, że osoby nie są w stanie tolerować standardowych dźwięków, jak np. śmiech czy odgłos telefonu. Są one powodem dużego dyskomfortu i rozdrażnienia emocjonalnego. Jednym z elementów oddziaływań terapeutycznych jest słuchanie białego szumu w nocy. Ważne, aby nie słuchać go na słuchawkach, a na głośniku. Mózg bowiem uczy się, że dźwięk o takiej częstotliwości jest bezpieczny i naturalny. Innym dotkliwym zaburzeniem jest niedosłuch w stopniu głębokim inaczej zwany głuchotą.
Brak słuchu jest częstą przyczyną depresji lub innych stanów świadczących o znacznym spadku jakości życia psychicznego. W takich sytuacjach nie tylko uszy wymagają opieki, np. poprzez udanie się na badania bądź sięgnięcie po aparat słuchowy. Jako że jest to stan deprywacji, braku czegoś cennego, co może przyczynić się do funkcjonowania na co dzień, należy pamiętać o zadbanie o zdrowie psychiczne. Jeżeli pojawia się dyskomfort, obniżony nastrój, czy wyraźne cierpienie związane z nieprawidłową pracą słuchu, wskazanym jest sięgnąć po pomoc specjalisty od zdrowia psychicznego. Pamiętajcie, nigdy nie jesteście sami. Nieprzyjemne stany emocjonalne, utrzymujące się długo, na wysokim poziomie i niezależnie od sytuacji, wcale nie powinny być tolerowane i akceptowane. Wręcz przeciwnie – aby zadbać o własny komfort, należy nad nimi pracować w gabinecie psychoterapeuty.
Słuch w pigułce – jak słuchać, żeby wzrastać?
Konkluzją płynącą z obu artykułów jest fakt, że słuch pozwala nam nie tylko słyszeć, ale również dbać o siebie w holistyczny sposób. W zeszłym tygodniu (link) zapoznaliśmy Was z podstawowymi funkcjami słuchu: przekazywanie informacji o świecie, utrzymywanie równowagi, komunikowanie się z innymi. Ta ostatnia właściwość pozwala nam wykorzystywać zmysł również do pielęgnowania dobrego samopoczucia. Dzieje się tak, ponieważ dzięki dobrej rozmowie czujemy się lepiej i budujemy więzi z innymi.
Ponadto słuch możemy wykorzystać na inne sposoby, których celem jest dbanie o zdrowie psychofizyczne. Może to być ekspozycja na: ciszę, kojące dźwięki natury lub odgłosy szeptu czy cięcia nożyczek podczas sesji ASMR. Również fale o określonych częstotliwościach wpływają korzystnie na samopoczucie i wydolność mózgu – odprężają, usypiają lub poprawiają funkcje poznawcze.
Fantastycznym narzędziem do budowania zdrowia jest muzykoterapia. Może to być zarówno słuchanie określonej muzyki i instrumentów, jak i śpiewanie oraz taniec, najlepiej podczas koncertu ulubionego zespołu. Wszystkie z powyższych aktywności mają niezaprzeczalną terapeutyczną moc. Aby móc stosować wymienione techniki należy zadbać o narząd słuchu – uszy. Zdrowie uszu można utrzymywać poprzez odpowiednią higienę, unikanie hałasów, zdrową dietę, odpowiednie kosmetyki. Nie należy zapominać o chronieniu ich przed ekstremalną pogodą oraz oczywiście o badaniach kontrolnych. Niestety bywają sytuacje, kiedy słuch nie funkcjonuje tak, jak powinien. Do najdotkliwszych zaburzeń słuchu należy jego nadwrażliwość bądź głuchota. Nie należy wówczas ignorować własnych stanów emocjonalnych, a wręcz przeciwnie – być na nie szczególnie uważnym. Jeśli odczuwany jest obniżony nastrój, cierpienie lub myśli rezygnacyjne, należy zgłosić się do specjalisty psychologa/ psychoterapeuty.
